EUROPEJSKA AKADEMIA SOŁTYSÓW
Skrypt 38 - 17 grudnia 2002 r.

---

Uzgadnianie warunków na jakich Polska będzie mogła wejść 1 maja 2004 r. do Unii Europejskiej zostało zakończone. To ważne wydarzenie miało miejsce w stolicy Danii Kopenhadze 13 grudnia 2002 r. Przyjęliśmy na siebie określone zobowiązania; uzyskaliśmy określone przywileje. Ani jednych ani drugich nie można sprowadzać wyłącznie do zmagań o pieniądze. Zakończenie z powodzeniem negocjacji, nie oznacza że jesteśmy już przygotowani do przekroczenia unijnego progu. Aby wykorzystać i pomnożyć swoje szanse musimy sami u siebie zrobić jeszcze bardzo wiele. Nasze korzyści z integracji zależą głównie od tego czy wprowadzimy w życie (a nie tylko uchwalimy) nowe przepisy prawa, czy zreformujemy gospodarowanie publicznymi pieniędzmi, czy skutecznie zwalczymy (ograniczymy) korupcję, czy potrafimy tak zorganizować produkcję w rolnictwie i innych działach, aby nasze wyroby sprostały ostrej konkurencji na unijnym rynku. Ta nasza robota musi być wykonana bardzo solidnie i na czas. W końcu października 2003 r. Komisja Europejska opublikuje raport oceniający jak Polska wypełniła przedakcesyjne zobowiązania przyjęte na siebie w negocjacjach.

---

Co dla polskiego rolnictwa uzyskano dodatkowo w Kopenhadze?

1. Zwiększenie dopłat bezpośrednich z pieniędzy UE: z 25 do 36% stawki pełnej - za rok 2004 (płatne w 2005 r.), z 30 do 39% - za rok 2005 (płatne w 2006 r.) oraz z 35 do 42% - za rok 2005 (płatne w 2006 r.), a także zgodę na dofinansowanie z polskiego budżetu w trzech kolejnych latach odpowiednio do 55, 60 i 65% stawki pełnej (tzn. tej którą otrzymują obecnie rolnicy w krajach "piętnastki"). W przyjętym przez nas systemie uproszczonym dopłat oznacza to 211 zł, 239 zł i 265 zł na każdy hektar użytków rolnych odpowiednio w 2004, 2005 i 2006 r., a z pełnym dofinansowaniem krajowym (jego poziom wyznaczać będą bieżące możliwości naszego budżetu): 323, 363 i 405 zł/ha UR.
2. Zwiększenie powierzchni bazowej objętej dopłatami do 9454,3 mln ha.
3. Zwiększenie premii zwierzęcych: dla bydła o ok. 95 mln zł, dla owiec o ok. 1,4 mln zł.
4. Podwyższenie limitu kwoty hurtowej sprzedaży mleka o 1500 tys. ton, przy następującym podziale całej kwoty mlecznej: 8500 tys. t - sprzedaż hurtowa, 464 tys. t - sprzedaż bezpośrednia (z gospodarstwa dla konsumenta), 416 tys. t - rezerwa pozwalająca uwzględnić wzrost popytu rynkowego w wyniku ograniczenia spożycia mleka bezpośrednio w gospodarstwach.
5. Zwiększenie o 25% dotacji dla gospodarstw niskotowarowych wykazujących się największą aktywnością (z 4000 do 5000 zł rocznie wypłacanych przez okres do pięciu lat).
6. Możliwość zastosowania środków ochronnych jeżeli w wyniku bieżącej analizy importu towarów rolnych z pozostałych 24 krajów członkowskich zaistniałyby poważne trudności w naszym rolnictwie. (Taki przywilej uzyskała tylko Polska w gronie kandydatów).
W rezultacie wszystkich uzgodnień (wcześniejszych i tych ostatnich), łącznie - jak podaje branżowe Ministerstwo - do polskiego rolnictwa i obszarów wiejskich po naszym wstąpieniu do Unii tylko z budżetu UE trafi w latach 2004-2006 średniorocznie około dwukrotnie więcej środków niż wynoszą wszystkie tegoroczne wydatki budżetowe na rolnictwo (bez KRUS). Ponadto pomoc będzie pochodzić z Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju i innych europejskich instytucji finansowych.
Niezależnie od tego polski budżet będzie bezpośrednio zasilony w latach 2005-2006 kwotą 1 miliarda euro (ok. 4 mld zł) przesuniętą w tym celu z puli funduszy strukturalnych. Uszczuplenie funduszy strukturalnych nie cieszy; przewidywana sytuacja naszego budżetu w pierwszych latach członkostwa wymagała jednak zabiegów wyjątkowych. Stabilizacja budżetu ważna jest dla całej gospodarki, ważna więc i dla rolnictwa.

Przykład średniego gospodarstwa rolnego gdzieś w świętokrzyskiem
Gospodarstwo rolne położone na obszarze o gorszych warunkach gospodarowania (takie warunki występują na blisko połowie obszaru Polski), powierzchnia ogólna 7,86 ha, użytki rolne 7,56 ha, w tym: grunty orne 5,71 ha, łąka 1 ha, pastwisko 0,65 ha, sad 0,20 ha.
Potencjalne wsparcie finansowe wynikające z objęcia przykładowego gospodarstwa Wspólna Polityka Rolną UE wyliczone przez Ministerstwo Rolnictwa wyniesie (kwoty za pierwszy rok członkostwa Polski w Unii Europejskiej):
# kwoty należne: dopłaty bezpośrednie w systemie uproszczonym wypłacane corocznie (stawka rok rocznie wzrastająca) - 2442 zł (1595 zł z budżetu UE i 847 zł z budżetu RP);
# kwoty możliwe: wypłacane corocznie dla obszarów o gorszych warunkach gospodarowania (stawka 160 zł/ha) - 1210 zł; wypłacane przez 3 do 5 lat wsparcie dla najaktywniejszych rolników z gospodarstw niskotowarowych - 5000 zł; jednorazowe wsparcie dla najaktywniejszych rolników na dostosowanie do standardów rolnych UE (stawka 600 zł/ha) - 4536 zł; razem - 10.746 zł.
Maksymalne wsparcie (należne i możliwe za 2004 r.) dla takiego gospodarstwa przekracza 13 tys. zł; minimalne to 1595 zł.

Moc postępu w funduszach strukturalnych
Na tworzenie nowych i utrzymanie istniejących miejsc pracy, na rozwój małych i średnich przedsiębiorstw (w tym samozatrudnienie), na budowę, rozbudowę i modernizację infrastruktury (drogi, mosty, oczyszczalnie ścieków, sieci wodociągowe, kanalizacyjne, energetyczne, telekomunikacyjne), na szkolenia podnoszące już posiadane i zapewniające nowe kwalifikacje zawodowe, na rozwój edukacji i opieki zdrowotnej - to wszystko są cele wydatnie wspierane z funduszy strukturalnych, w nich tkwi sedno rozwoju gospodarczego i społecznego, sedno rozwoju cywilizacyjnego każdego z członków europejskiej wspólnoty. Nie są to pieniądze dawane tak jak dopłaty bezpośrednie w systemie uproszczonym. Aby korzystać z funduszy strukturalnych trzeba być do tego dobrze przygotowanym. To wielkie nowe zadanie dla samorządów, radnych wszystkich szczebli, dla marszałków województw, starostów, prezydentów, burmistrzów i wójtów, nie wyłączając sołtysów. Będziemy się tym tematem zajmować wielokrotnie.

Pytać wszystkich, uczyć się od każdego
Na koniec warto zachęcić władze samorządowe do korzystania z doświadczeń gmin i powiatów zagranicznych z krajów "piętnastki" w ubieganiu się i pożytkowaniu środków z funduszy strukturalnych, do zawierania partnerskich umów o współpracy i wzajemnym wspieraniu się w praktycznym, bezpośrednim wchodzeniu do Unii polskich gmin, powiatów i województw. Cała filozofia rozwoju gospodarczego Unii Europejskiej polega na samorządności i najsilniejszym wspieraniu społeczności regionalnych i lokalnych. Władze centralne mają tylko pomagać i w niczym nie przeszkadzać.