Wspólna waluta państw-członków Unii Europejskiej wprowadzona do obrotu bezgotówkowego 1 stycznia 1999 r. w 11 krajach, które wchodzą w skład Unii Gospodarczej i Walutowej (Economic and Monetary Union - EMU). Komisja Europejska i Europejski Bank Centralny ustaliły sztywne kursy wobec euro (wyrażone sześcioma cyframi) dla 11 walut narodowych: eskudo portugalskiego, franka belgijskiego, franka francuskiego, franka luksemburskiego, funta irlandzkiego, guldena holenderskiego, lira włoskiego, marki fińskiej, marki niemieckiej, pesety hiszpańskiej i szylinga austriackiego, nieco później dodano grecką drachmę. Wprowadzenia euro odmówiły: Dania, Szwecja i Wielka Brytania.
W przeliczaniu wzajemnym wymienionych walut narodowych obowiązkowe stało się wówczas korzystanie z pośrednictwa euro. Wykluczono przeliczanie bezpośrednie jednej waluty narodowej na inną oraz używanie odwrotności sztywnych kursów, tzn. wartości waluty narodowej wyrażonej w euro.
Przykład: 100 franków francuskich = 29,817 marek niemieckich, ponieważ 1 EUR = 6,55957 FRF, 100 FRF/6,55957 = 15,245 EUR, 15,245 EUR x 1,95583 = 29,817 DEM.
1 stycznia 2002 r. euro uzyskało status prawnego środka płatniczego w 12 krajach UE. Emitentem banknotów i monet euro został Europejski Bank Centralny.
|
Członek UE |
Waluta narodowa |
Sztywny kurs za 1 EUR (1999-2001) |
| | | |
Data |
Kurs EUR/ /USD |
Kurs EUR/ /PLN |
|
Austria
Belgia Finlandia Francja Grecja Hiszpania Holandia Irlandia Luksemburg Niemcy Portugalia Włochy |
szyling (ATS)
frank (BEF) marka (FIM) frank (FRF) drachma (GRD) peseta (ESP) gulden (NLG) funt (IEP) frank (LUF) marka (DEM) eskudo (PTE) lir (ITL) |
13,7603
40,3399 5,94573 6,55957 340,750 166,386 2,20371 0,787564 40,3399 1,95583 200,482 1936,27 |
|
| | | | | | | | | | | | |
04.01.1999
03.01.2000 03.01.2001 03.01.2002 02.01.2003 02.01.2004 03.01.2005 02.01.2006 02.01.2007 02.01.2008 02.01.2009 04.01.2010 03.01.2011 |
1,179
1,009 0,953 0,904 1,045 1,259 1,351 1,183 1,327 1,469 1,387 1,439 1,336 |
4,067
4,165 3,888 3,570 4,010 4,709 4,078 3,861 3,828 3,598 4,172 4,092 3,962 |
Euro dzieli się na 100 eurocentów; jest emitowane w siedmiu banknotach o nominałach: 5, 10, 20 , 50, 100, 200 i 500 euro, oraz w ośmiu monetach o nominałach: 1, 2, 5, 10, 20, 50 eurocentów oraz 1 i 2 euro. W obiegu jest ponad 751 miliardów euro, co daje europejskiej walucie najwyższej wartości gotówkową w świecie. Na euro przypada 27% światowych rezerw walutowych.
Po 2002 roku euro zastąpiło waluty narodowe w krajach UE: Słowenia (od 01.01.2007), Cypr (od 01.01.2008), Malta (od 01.01.2008), Słowacja (od 01.01.2009), Estonia (od 01.01.2011), Łotwa (od 01.01.2014). Od 1999 r. członkami Unii Gospodarczej i Walutowej są także - nie będące członkami UE: Monako, San Marino, Watykan. Walutę euro wprowadziły także nie będące ani członkami EMU ani UE: Andora, Czarnogóra i Kosowo.
Euroland. Obszar krajów-członków Unii Europejskiej, które wchodzą w skład Europejskiej Unii Gospodarczej i Walutowej (EMU) i przyjęły wspólną walutę euro, będącą ich prawnym środkiem płatniczym, określa się nazwą potoczną Euroland. W styczniu 2014 r. w strefie tej było 18 krajów, żyło w nich ponad 300 mln ludzi, którzy wytwarzali więcej niż 18% światowego dochodu i około 20% światowego eksportu.
W 2010 r., po doświadczeniach światowego kryzysu gospodarczego, powstał - głównie z inicjatywy Francji i Niemiec - pakiet dokumentów mający na celu ustanowienie "integracji w integracji", tzn. zacieśnienie związków grupy członków UE posługujących się walutą euro. Jest ich dzisiaj 18, a wszystkich członków Unii 28.
Co do przyjęcia euro to "wolną rękę" zapewniły sobie Dania i Wielka Brytania, w pierwszym referendum sprzeciwili się Szwedzi, pozostała siódemka (Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Litwa, Polska, Rumunia, Węgry) zobowiązała się do wprowadzenia euro w Traktacie akcesyjnym, ale nadal posługuje się walutami narodowymi. W szykowanym projekcie większość krajów z Europy środkowo-wschodniej - przyjętych do UE w czasie "wielkiego rozszerzenia" - jest lokowany niejako na uboczu wspólnoty. Rysujący się podział sam przez się przeczy integracji. Wprowadzenie w życie przygotowywanych - dość gruntownych - zmian, wymaga jednak nowego Traktatu, a zatem zgody wszystkich członków UE w procesie ratyfikacji.
Kryteria członkostwa w Unii Gospodarczej i Walutowej (EMU). Zasady tworzenia i funkcjonowania Unii określone zostały w traktacie z Maastricht w grudniu 1991 r. Podczas szczytu w Brukseli w maju 1998 r. Rada Europejska podjęła decyzję, że w skład EMU w pierwszej fazie jej tworzenia wejdzie 11 krajów, które spełniły podane niżej kryteria: Austria, Belgia, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Niemcy, Portugalia i Włochy. Grecja nie spełniła tych kryteriów (została później dołączona), a Dania i Wielka Brytania otrzymały klauzulę "opt-out" do Traktatu z Maastricht, natomiast w Szwecji parlament sprzeciwił się zastąpieniu korony szwedzkiej przez euro, co znalazło potwierdzenie w referendum zorganizowanym we wrześniu 2003 r.
Warunkiem przystąpienia poszczególnych krajów do EMU jest spełnienie następujących kryteriów:
1) dyscyplina budżetowa utrzymująca deficyt budżetowy na poziomie nie przekraczającym 3% produktu krajowego brutto;
2) niska stopa procentowa długoterminowa, która nie może przekroczyć więcej niż o 2 punkty procentowe średniego poziomu stóp procentowych w trzech krajach Unii Europejskiej o najniższej inflacji;
3) dyscyplina długu publicznego, który nie może być większy od 60% produktu krajowego brutto;
4) niska inflacja - stopa inflacji nie wyższa niż 1,5 punktu procentowego ponad średnią stopę inflacji w trzech krajach unijnych o najniższym jej poziomie;
5) stabilny kurs wymiany - waluta krajowa musi być uczestnikiem Europejskiego Mechanizmu Kursów Walutowych (Exchange Rate Mechanism - ERM) w okresie dwóch lat bezpośrednio przed przystąpieniem danego kraju do EMU oraz nie przeprowadzanie dewaluacji waluty krajowej z inicjatywy rządu danego kraju.
Plany przystąpienia Polski do Eurolandu. W Traktacie Akcesyjnym Polska zobowiązała się do wprowadzenia euro. W lutym 2009 r. Narodowy Bank Polski ogłosił raport, w którym potwierdzony został wcześniejszy harmonogram mówiacy o spełnieniu wszystkich wymaganych kryteriów umożliwiających wejście do mechanizmu ERM w 2012 roku. Przeszkodził temu nadmierny deficyt budżetowy. Do zmiany złotego na euro niezbędna jest ponadto zmiana uprawnień NBP określonych w Konstytucji RP. Według wykładni Trybunału Konstytucyjnego, zawartą w sentencji wyroku z 11 maja 2005 r. o zgodności traktatu akcesyjnego z Konstytucją RP (sygn. K 18/04), zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego dotyczy ustaw, nie zaś samej konstytucji. Trudno ustalić kiedy zaistnieją polityczne warunki wprowadzenia takiej zmiany do naszej ustawy zasadniczej. Na pewno podjęcie prac nad zmianą Konstytucji nie będzie możliwe do końca 2015 r.
REGIOset, 2014.01.02
